پوکی استخوان
- Details
- Published: 02 April 2018
- Hits: 3737
پوکی استخوان بیماری از دست رفتن تراکم استخوانی و یا نازک شدن استخوان است که این نازک شدن باعث ضعف استخوان ها و در نهایت شکستگی آنها می شود. استخوان ها دائماً در وضعیت تحلیل رفتن و رشد مجدد هستند. در اغلب مردم از حدود سن 30 سالگی تحلیل استخوان ها به آرامی آغاز می شود. این تحلیل رفتن می تواند منجر به بروز عارضه پوکی استخوان شود. در این حالت استخوان ها باریک و شکننده شده و ممکن است به راحتی بشکند.
مواد اصلی تشکیل دهنده استخوان، پروتئین ها و کلسیم هستند.
به طور کلی به لحاظ ساختاری دو نوع استخوان در بدن وجود دارد. استخوان های فشرده و استخوان های اسفنجی، هر استخوان در بدن هردو نوع بافت استخوانی را به میزان متفاوت داراست. اولین علائم و نشانه های پوکی استخوان معمولا در استخوان هایی دیده می شود که بیشترین بخش آنها را بافت اسفنجی تشکیل می دهد. این استخوان ها شامل استخوان لگن، ستون فقرات و استخوان های مچ دست هستند. نشانه های این بیماری که ممکن است در آینده بروز کند عبارتند از: کمر درد، ترک استخوانی، درد و نرمی استخوان، عدم تناسب دندان مصنوعی دردهان، خم شدن ستون فقرات به سمت جلو و ایجاد قوز پشت، کاهش قد و درد گردن و... هستند.
عوامل موثر در پوکی استخوان
• جنسیت: زنان بسیار بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن دچار می شوند.(در واقع 4برابر آقایان) زیرا زنان از ابتدا تراکم استخوان کمتری دارند.
• سن: با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می شود. بعد از 45سالگی به ازاء هر سال 05/%کاهش تراکم استخوان در هر دو جنس دیده می شود.
• شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه ای است که از کاهش توده ی استخوان جلوگیری می کند. استروژن در تخمدان ها بعد از یائسگی متوفق می شود، در نتیجه از دست رفتن توده استخوان تسریع می شود.
• سابقه خانوادگی: اثر وارثت بر پوکی استخوان بسیار مهم است.
• استخوان بندی ظریف و کوچک: بانوانی که دارای استخوان های کوچک بوده،کوتاه قد و یا لاغرند، به خاطر وجود توده ی استخوانی کمتر، بیشتر از خانم هایی چاق یا افرادی که اسکلت بندی درشتی دارند مستعد ابتلا به پوکی استخوان می باشند.
• ابتلا به بعضی بیماری ها: پوکی استخوان به طور معمول در افرادی که اختلالات هورمونی و متابولیسمی مانند بیماری های مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع1، افزایش هورمون تیروئید و پارتیروئید، اختلالات رشد و هورمون های جنسی دارند دیده می شود. التهاب روده و بیماری هایی که ایجاد اختلال درجذب مواد غذایی کند و نیز اسهال مزمن منجر به پوکی استخوان می شوند. در بی حرکتی به مدت طولانی، بی اشتهایی عصبی، افرادی که عضو پیوندی دریافت می کنند و برخی سرطان ها هم پوکی استخوان دیده می شود.
• پوکی استخوان فاقد علامت است تا هنگامی که شکستگی رخ دهد. هرچند 90%شکستگی های لگن به دنبال سقوط رخ می دهد. دو سوم از شکستگی های مهره ای به صورت خاموش هستند و با یک استرس کوچک مانند بلند کردن اشیاء، عطسه و یا خم شدن که حتی زمان آن را بیمار به خاطر ندارد، اتفاق می افتند. شکستگی های مهره ای حاد می تواند سبب درد کمر شوند که با مصرف داروهای ضد درد و فیزیوتراپی در عرض چند هفته بهبود می یابند. در بسیاری از موارد،تنها علامت پوکی استخوان می تواند درپشت، پس از ایستادن طولانی مدت باشد که با استراحت در بستر بسرعت برطرف می شود.
تشخیص پوکی استخوان
این بیماری معمولا با عکس های معمول رادیولوژی مشخص نمی شود، مگر این که بیش از 30 درصد از استخوان از بین رفته باشد. با روش اندازه گیری ترکم استخوان در لگن، ستون فقرات یا کل بدن پوکی استخوان تشخیص داده می شود.
تغذیه مناسب در پوکی استخوان
برای جلوگیری از پوکی استخوان باید در مواد غذایی که مصرف می کنیم،کلسیم کافی وجود داشته باشد(پروتئین ،منیزیوم،روی،ویتامین آ و ویتامین ث همه برای سلامت استخوان ضروری اند.)
البته کلسیم و ویتامین دی هرگز نباید به تنهایی به عنوان درمان پوکی استخوان به کار رود. ویتامین D مورد نیاز برای گروه های مختلف سنی متفاوت است. مصرف پروتئین، به ویژه در زنانی که شکستگی ناشی از پوکی استخوان داشته اند یک جزء مهم توصیه های تغذیه ای است.
مواد غذایی حاوی کلسیم:
گروه لبنیات: کشک، پنیر، ماست، شیر، (کره،خامه،سرشیر محتوای کلسیم ناچیزی دارند.)
گروه گیاهان: بادام، قندق، کنجد، برگ تربچه، جعفری، کلم پیچ، گل کلم
گروه مواد غذایی دریایی: صدف ، ماهی
رژیم غذایی متعادل و مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان
• روزانه 4-2قسمت شیر یا فرآورده های آن را بخورید.
• زیاد گوشت نخورید.
• از سیگار و الکل استفاده کنید.(سیگار باعث اختلال در رشد سلول های سازنده استخوان می شود و الکل باعث دفع کلسیم از بدن می شود)
• نمک زیاد مصرف مصرف نکنید.
در صورت عدم تحل شیر، ماست و پنیر و کشک جایگزین های خوبی هستند.پیاله ای ماست یا دو قطعه پنیر (اندازه دو قوطی کبریت) تقریباً معادل یک لیوان شیر کلسیم دارند. در افرادی که نمی توانند از مواد حاوی کلسیم استفاده کنند یا غذاهای کلسیم دار به مقدار کافی نمی خورند باید قرص کلسیم تجویز شود.
درمان از طریق نرمش و ورزش
• به طور منظم ورزش کنید. ورزش هایی که با تحل وزن بدن همراهند مانع از پوکی استخوان می شوند. این بخش ها عبارتند از: راه رفتن، راهپیمایی، دوی آهسته، نرمش (ایروبیک) تنیس.
• قبل از آغار برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید فعال باشید، حتی اگر نمی توانید مرتبا ورزش کنید، یک قدم زدن سریع روزانه به کاهش از دست دادن استخوان کمک می کند. تعادل و چالاکی خود را بهبود بخشید که می تواند مانع از زمین خوردن شما گردد.
سایر اقداماتی که می توانید در مقابله با پوکی استخوان انجام دهید عبارتند از:
• سیگار نکشید برای ترک سیگار برنامه ریزی کنید.
• به قدر مناسب در برار نور آفتاب قرار بگیرید، بدن شما وقتی ویتامین Dمی سازد که پوستتان در معرض نور آفتاب قرار گیرد.
• حتی الامکان از مصرف نوشابه و قهوه خودداری کنید، اگر قهوه می نوشید آن را با شیر مصرف کنید.
• وزن خود را کنترل کنید.