تشنج در کودکان
- Details
- Published: 27 February 2015
- Hits: 22464
تشنج چیست؟
مغز متشکل از میلیاردها سلول مغزی است که مرتباً به یکدیگر ایمپالس ها و پیام های الکتریکی مخابره می کنند. این پیام های الکتریکی به سلول های مغزی اجازه می دهند که با همدیگر در ارتباط باشند. تشنج عبارت است از تولید ناگهانی، شدید، و بی اختیار تعداد بسیار زیادی از این تخلیه های الکتریکی که ایجاد اختلال موقتی در مغز می کند.
بنابراین ،این اختلال عملکرد مغزی دو خصوصیت دارد:
اول اینکه به صورت ناگهانی آغاز می شود و دوم اینکه غیر ارادی و غیر قابل کنترل است.
تشنج خود یک بیماری نیست بلکه یک علامت است که ممکن است در بیماری های گوناگون دیده شود. گاهی علیرغم همه بررسی ها علت واضحی برای تشنج شناخته نمی شود و حملات به فواصل زمانی نامعین تکرار می شوند که ما اصطلاحاً به این حالت صرع می گوئیم.
مشاهده یک حمله تشنج برای اطرافیان بسیار ترسناک و اضطراب آور است ولی خوشبختانه بیشتر کودکانی که دچار تشنج می شوند در آینده مشکلات دائمی و عصبی نخواهند داشت.
علایم تشنج چیست؟
وقتی کودکی تشنج می کند ممکن است شما یک یا چند تا از علایم زیر را ببینید:
• کودک دچار اختلال هوشیاری شود یعنی اطرافیان را نشناسد، متوجه زمان و مکان نباشد، به صدا زدن شما پاسخ ندهد، یا بی هوش روی زمین بیفتد.
• ممکن است بدن یا اندام کودک سفت شود و یا رنگ صورت او کبود شود.
• شاید تنفس کودک برای حدود ۳۰ ثانیه قطع شود و بعد وقتی دوباره شروع به تنفس کند شاید تنفس او بسیار سطحی باشد.
• حرکاتی غیر ارادی در اعضای بدن کودک ظاهر شود. این حرکات ممکن است قسمتی از بدن با تمام اعضا را درگیر کند. ممکن است کودک به شدت دست و پا بزند، روی زمین بیفتد، سر و چشم های کودک یه یک طرف بچرخد، یا اینکه فقط یک دست یا یک پای کودک دچار حرکات تکان دهنده شدید شود و این حالت چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. معمولاً این حملات کمتر از ده دقیقه طول می کشد.
• ممکن است کودک در زمان حمله کنترل ادرار یا مدفوع خود را از دست بدهد.
• گاهی کودک به صورت ناگهانی رفتاری غیر عادی نشان می دهد مثلاً بدون آنکه متوجه اطراف باشد، شروع به دویدن می کند.
• ممکن است کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شده و در این مدت متوجه اطراف نباشد.
آیا اگر کودکی یک یا چند بار تشنج کند،تا آخر عمر دچار حملات تشنج خواهد بود؟
در سنین ۶ ماه تا ۵ سالگی مغز کودکان به افزایش درجه حرارت بدن حساس است، در نتیجه ۳ تا ۴ درصد کودکان در این سنین با تب های شدید (بیش از ۳۸ درجه) دچار تشنج می شوند. اکثریت این کودکان بعد از سن ۵ تا ۶ سالگی دیگر دچار تشنج نمی شوند. شایع ترین سن برای تشنج ناشی از تب شش ماهگی تا شش سالگی است و زمان آن از چند ثانیه تا ده دقیقه طول می کشد. در ۳۰٪ موارد تشنج ناشی از تب با تب جدید باز هم تکرار می شود. تشنج های بدون تب هم ممکن است در سال های بعد بهبود یابند و دیگر تکرار نشوند.
علت تشنج همراه با تب
بیشتر مواقع تشنج همراه با تب در اثر عفونت های ویروسی دستگاه تنفس فوقانی، عفونت حاد گوش میانی یا عفونت های گوارشی ایجاد می شود.
تشنج در نوزادان شایع است؟
از هر 1000نوزاد تقریباً دو نوزاد در ماه اول زندگی دچار تشنج می شوند.
تشنج در نوزادان چه علائمی دارد؟
تشنج در نوزادان علایم متفاوتی دارد، مثلاً ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری ، لرزش پلک ها ،سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی یا حرکات غیر طبیعی چشمها دیده شود. در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج، توقف تنفس به مدت بیش از ۲۰ ثانیه و کبود شدن نوزاد است.
علت تشنج در نوزادان
• کمبود اکسیژن رسانی به مغز
• کاهش قند خون
• کاهش کلسیم خون
• عفونت ها
• اختلالات دستگاه عصبی
• اعتیاد مادر به مواد مخدر
لازم به ذکر است بروز تشنج ناشی از تب در سن قبل از شش ماهگی نادر است و در نوزادان هرگز دیده نمی شود.
اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب می شود به این نکات دقت کنید:
• هرگاه کودک شما به علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد، بهتر است سعی کنید با استفاده منظم از داروی ضد تب (استامینوفن) و پاشویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید اما از بروز تب وحشت نکنید. تب لزوماً با تشنج همراه نخواهد بود و در عین حال هیچ مادری نمی تواند کاری کند که فرزندش هرکز تب نکند.
• برای کاهش تب کودک استفاده از آسپرین یا آمپول های تب بر توصیه نمی شود.
• اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینوفن و پاشویه کردن کودک از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده استفاده کنید تا از تشنج کودک پیشگیری شود.
• کودک را به صورت خوابیده به پهلوی راست قرار دهید تا ترشحات از دهانش خارج بشود و یک بازوی او را زیر سرش قرار دهید. دهان کودک را نپوشانید.راه هوایی کودک باید باز باشد اما بازکردن دهان قفل شده توصیه نمی شود. البته اگر لقمه غذا یا چیز دیگری در دهان بچه مانده است، باید آنرا تا حدامکان بدون خشنونت و اعمال فشار و زور شدید خارج نمائید. موقتاً از دادن هرگونه مواد غذایی و آب به کودک خودداری نمایید. هیچ قسمت از بدن کودک را نکشید و با اعمال زور صاف نکنید.
• اگر بعد از تشنج، پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی (حدود دو سال) از داروهای ضد تشنج استفاده کند، حتماً این داروها را طبق دستور و در زمان مناسب مصرف کنید و از کم و زیاد کردن یا قطع کردن خود سرانه داروها بپرهیزید.
اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج بدون تب (صرع) است به این نکات دقت کنید:
• کودک شما تا زمانی که پزشک دستور دهد باید داروی ضد تشنج مصرف کند.
• هیچ گاه دارو را خودسرانه قطع نکنید یا مقدار آن را کاهش ندهید.
• کودکان مبتلا به حملات تشنج بدون تب (صرع) باید همواره مراقبت شوند، اما به خاطر داشته باشید که فعالیت جسمی ایشان نباید به گونه ای غیر ضروری محدود شود. در زمان انجام کارهائی که با خطر سقوط یا غرق شدن همراهند و خصوصا شنا، از نزدیک مراقب کودکتان باشید. اگر کودک شما تمایل به بالا رفتن از بلندی ها، درخت، یا وسایل بازی دارد نزدیک کودک تان بمانید.
• در صورتی که کودکتان دچار حمله تشنج شد او را به پهلو بخوابانید. اطراف کودک را خلوت کنید، اجسام تیز را از او دور کنید، او را از لبه بلندی دور نمائید، لباس های تنگ یا زیورآلات را از گردن او باز کنید تا راحت تر نفس بکشد. در زمان تشنج هیچ ماده خوراکی یا آب را وارد دهان کودک نکنید و در صورتی که حمله طی ۱ تا ۲ دقیقه خود بخود متوقف نشد، اورا با حفظ خونسردی به بیمارستان برسانید.
• کودکان با سابقه تشنج ممکن است با یک تب خفیف، گرمای شدید محیط، کم خوابی، فشار روحی، خستگی شدید فیزیکی ، یا مصرف بعضی داروها (مثل تئوفیلین) دچار عود تشنج شوند. حتماً کودکتان را از این موارد محافظت کنید.